Ekonomija - Bosna i Hercegovina

Finansije i trgovina pogurale privredu

Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, BDP Srpske je u prvom tromjesečju ove godine, izražen u tekućim cijenama, iznosio oko 3,64 milijarde KM što predstavlja realni rast od 2,9 odsto, dok je nominalno povećanje 7,3 odsto u odnosu na isti kvartal prošle godine.

Statističari su izračunali i da je bruto dodatna vrijednost u prvom kvartalu ove godine iznosila 2,9 milijardi KM, dok je vrijednost poreza na proizvode umanjena za subvencije bila 732,12 miliona maraka.

- Najveći rast bruto dodatne vrijednosti bio je u finansijskoj i djelatnosti osiguranja i to 8,8 odsto, a u stopu ih prate i sektori trgovine, saobraćaja i skladištenja, pružanja smještaja, pripreme i posluživanja hrane, hotelijerstva i ugostiteljstva sa rastom u prvom tromjesečju od 8,1 odsto - pokazuju podaci Zavoda za statistiku.

Najveći pad bruto dodatne vrijednosti od 5,1 odsto zabilježen je u prerađivačkoj industriji, a manje privrednih aktivnosti bilo je i u sektorima vađenja ruda i kamena, proizvodnji i snabdijevanju strujom, kao i djelatnostima snabdijevanje vodom, kanalizacija, upravljanje otpadom.

Ekonomski analitičar Saša Stevanović za „Glas“ kaže da je realni ekonomski rast u prvom kvartalu iznad prosječnog ekonomskog rasta u posljednjih 15 godina, odnosno posljednjih šezdesetak kvartala.

- Ovaj realni ekonomski rast se odvija kada naši najveći spoljnotrgovinski partneri Italija i Njemačka ostvaruju ekonomske stope rasta od 0,7 odsto i 0,2 odsto. Ako ćemo posmatrati cijelo evropsko tržište ekonomski rast je veći nego realni rast cijele EU - istakao je Stevanović.

Ono što se može dodatno analizirati, navodi Stevanović, jeste odnos nominalnog rasta u cijenama tekuće i prethodne godine i da je veći rast izražen u cijenama prethodne godine.

- To može da bude pokazatelj deflacije, što nije dobro za ekonomsku aktivnost ali je dobro što je ekonomski rast prvog kvartala veći nego prosječan rast prvih kvartala za razliku od kriznih 2009. i 2012. godine, kada je bio negativan, plus što je skoro deset puta bolji u odnosu na realni rast kada smo imali poplave 2014. godine. Ovo su godine kriza i očigledno da se nešto pozitivno, drugačije radilo. Već sada vidimo da strah u prvom kvartalu nije bio opravdan - smatra Stevanović i dodaje da bi pažnju trebalo usmjeriti na deflaciju i mjere koje su prilagođene realnosti.

Predsjednik Privredne komore RS Pero Ćorić kaže za „Glas“ da su pozitivni trendovi s početka godine ohrabrujući, ali da Srpska po procentima ne bi trebalo da se ravna sa visoko razvijenim zemljama jer ima izuzetno nizak BDP kako ukupan tako i onaj po glavi stanovnika.

- Ono što je zabrinjavajuće jeste pad u prerađivačkoj industriji, koji je bio i očekivan s obzirom na deficit u spoljnotrgovinskoj razmjeni koji u prva četiri mjeseca iznosi skoro 700 miliona. To je zabrinjavajuće u smislu koliko dugo uslužne djelatnosti mogu gurati rast BDP-a s obzirom da su

usluge praktično vezane za aktivnosti koje proističu iz prerađivačke industrije, odnosno tamo gdje se stvara nova vrijednost - rekao je Ćorić i dodao da se svi nadaju oporavku prerađivačke industrije, prije svega izvozno orijentisanih grana.

Ekonoski zakon

Saša Stevanović kaže da je realni ekonomski rast u prvom kvartalu veći nego što ekonomski zakon o kriterijumu konvergencije ukazuje.

- Kada sarađuje sistem nižeg dohotka sa sistemom višeg dohotka manji sistem raste u prosjeku dva odsto. Naš rast je veći od ta dva procenta i ako poredimo EU i recimo naš mali ekonomski sistem, razlika je 2,5 odsto. To nije dovoljno, može mnogo bolje, ali je iznad prosjeka od jedan odsto. To može sve izgledati malo, ali složeni kamatni račun kaže da ako smo bolji svaki dan samo jedan odsto u odnosu na juče, za godinu smo tri i po puta bolji ljudi nego prethodnih 365 dana - slikovito je pojasnio Stevanović.