Preduzetništvo - Srbija

Preduzetnici plaćaju ceh pogrešne poreske politike

U nastojanju da pruži podršku razvoju preduzetništva u istočnoj Srbiji, NALED je u saradnji sa GTZ-KWD programom i konsultantskim timom „e-Marketa”, analizirao podatke o privrednim društvima i preduzetnicima u deset opština braničevskog, borskog i zaječarskog okruga.

Cilj analize je da se oceni učešće i važnost preduzetnika i sektora malih i srednjih preduzeća u ukupnoj ekonomiji opština. Na ovaj način, utvrđena je ukupna ekonomska slika opštine sa stanovišta svih privrednih subjekata i identifikovani najvažniji parametri za analizu njihovog poslovanja. Istovremeno je utvrđena prihodovna strana budžeta svih opština i učešće pojedinih poreskih zahvatanja u ukupnom finansiranju rashoda opštine.

Poreski prihodi lokalnih samouprava

Analiziran je doprinos različitih kategorija poreskih obveznika prihodima opština i nivo tereta koji nose. Transferi iz republičkog budžetačine 39 odsto ukupnih prihoda opština, a uz to država Srbija zapošljava 20,4 odsto ukupno zaposlenih u ovih deset opština. Prikupljeni prihodiod poreskih obveznika koji se bave poljoprivredom suzanemarivi, a ukupno 15 odsto radno aktivnog stanovništva bavi se poljoprivredom.

Čak 54 odsto radno aktivnog stanovništva ne plaća nikakve poreze, niti je registrovano da ima prihode bilo koje vrste. Najvećiporeskiteretnosezaposleni koji popunjavaju30 odsto ukupnih prihoda opštine.

A najveći teret za preduzetnike i mala preduzeća predstavljaju porez na dohodak i taksa na isticanje firme (11 odsto), a porez na imovinu je zanemariv.

Zemljište, porez na imovinu i naknada za građevinsko zemljište

Pored ljudi, zemljište je najvažniji resurs lokalne samouprave. Od ukupne površine ovih deset opština, poljoprivredno zemljište iznosi 51,7 odsto, šumsko 39,8 odsto, a građevinsko samo 7,1 odsto. Ukupni godišnji prihodi od naknade za građevinsko zemljište iznose oko 270.000.000 dinara, dok se naplatom poreza na imovinu ubere oko 300.000.000 dinara. Prihod od šumskog i poljoprivrednog zemljišta je zanemariv iako se radi o ukupno 90 odstopovršine opština, a prihod od građevinskog zemljišta je oko 5.000 dinara po hektaru godišnje.

Poresko opterećenje preduzetnika i malih preduzeća

Daleko najveće opterećenje je na ime poreza i doprinosa na zarade. Ovo opterećenje predstavlja fiksni trošak i iznosi u proseku 64 odsto neto zarade i glavni je generator sive ekonomije. Preduzetnici zapošljavaju u proseku 2,2 radnika, pa godišnji rashod na poreze i doprinose iznosi oko 250.000 dinara. Mala preduzeća zapošljavaju u proseku 5,7 radnika i za poreze i doprinose plate preko 750.000 dinara godišnje.

Taksa za isticanje firme (firmarina) iznosi u proseku oko 30.000 dinara godišnje po poreskom obvezniku, a iznos zavisi od šifre delatnosti pod kojom je privredno društvo registrovano. Za veća preduzeća ona ne predstavlja problem, ali za preduzetnike i početnike ona predstavlja značajnu stavku poslovanja i najčešće je generator sive ekonomije, pa se predlaže njeno ukidanje.

Iskrivljeno poresko opterećenje

Poresko opterećenje je neravnomerno raspoređeno jer oni koji koriste najviše resursa unutar opštine (zemljište) plaćaju zanemariv porez. Naknada za građevinsko zemljište takođe zavisi od šifre delatnosti pod kojom je privredno društvo registrovano. Naknadu plaćaju samo oni koji legalno posluju, pa bi zbog podsticanja preduzetništva i poslovanja ovu naknadu trebalo ukinuti.

Normalno bi bilo (a tako je u uređenim tržišnim ekonomijama) da naplata poreza na imovinu po sistemu obračuna po kvadratnom metru zemljišta (zavisno od zone i od namene zemljišta) kreira osnovni, najveći i najvažniji poreski prihod lokalne samouprave. Porez na imovinu treba da stimuliše upotrebu i/ili promet nepokretnosti, jer se onda ne isplati držati poljoprivredno zemljište obraslo u korov, ili zapuštenu lokaciju u centru grada koju niko ne koristi. Zato država u tržišnim ekonomijama naplaćuje takav luksuz preko poreza na imovinu, pa svako ko ne prihoduje od imovine, mora da je prometuje.

Kada bi takav sistem (inače, zakonom važeći i u Srbiji, ali slabo korišćen) bio primenjen i u ovih deset opština istočne Srbije onda bi prosečan porez od samo 3.600 dinara po hektaru godišnje (odnosno 300 dinara po hektaru mesečno) bio dovoljan da zameni sve ostale poreske prihode uključujući i republička transferna sredstva.