Tema - Srbija

Srbi najmanje zaduženi u regionu

Sa oko 2.000 evra duga po zaposlenom, stanovništvo Srbije, uz makedonsko, i dalje spada u najmanje zaduženo u odnosu na zaduženost stanovnika zemalja regiona.

Iako je situacija u našoj zemlji mnogo povoljnija nego kod naših suseda, primetno je da se naši građani pojačano zadužuju u poslednje tri godine.

Istraživanje portala kamatica je pokazalo da su najzaduženiji u periodu od 2007. do 2010. godine stanovnici Grčke i Hrvatske, ali najveći rast zaduženosti stanovništva beleže Makedonija, Crna Gora i Rumunija.

Najveći rast zaduženosti stanovništva je prisutan kod zemalja koje su bile relativno najmanje zadužene i kod kojih je došlo do osetnije privredne ekspanzije, navodi se u istaživanju i dodaje da su u strukturi rasta zaduženosti najvećim delom zastupljeni stambeni krediti i krediti za refinansiranje.

Grupe zemalja sa najvećom zaduženošću stanovništva i najvećim rastom zaduženosti stanovništva u protekle tri godine imaju i najveće probleme sa neredovnim otplatama kredita.

Visoko zadužene zemlje, na prvom mestu Grčka i Hrvatska, uprkos velikim problemima i dalje beleže rast zaduženosti. Primetno je da Grčka značajno obuzdava zaduživanje, kako na nivou zemlje, tako i na nivou zaduženosti stanovništva, te beleži rast od samo dva odsto kod zaduženosti građana u protekle tri godine.

Iako je Hrvatska još 2007. godine imala blizu 200.000 kredita koji su njene građane doveli do bankrotstva, stanovništvo ove zemlje se i dalje ubrzano zadužuje i danas je svaki stanovnik Hrvatske zadužen sa 4.000, a svaki zaposleni sa 10.000 evra. Posebno zabrinjavajuće u vezi sa ovom zemljom je to što i dalje prosečne plate ne prate dinamiku rasta kredita.

Imajući u vidu zaposlenost i prosečnu zaradu u zemljama u regionu, visoku zaduženost imaju i Crna Gora, Rumunija i Bosna i Hercegovina. U srednje zadužene zemlje, prema kriterijumu zaduženosti stanovništva, mogu se ubrojati Srbija, Slovenija i Bugarska, koja je na granici visoke zaduženosti.

Crna Gora i Bosna i Hercegovina, trenutno imaju prosečnu zaduženost po zaposlenom oko 5.500 evra, što je u poređenju sa prosečnim platama u ovim zemljama izuzetno visoka zaduženost, posebno u slučaju Bosne i Hercegovine.

Srbija ima zaduženost po zaposlenom oko 2.000 evra, što je skoro tri puta manje od Crne Gore i Bosne i Hercegovine i čak 5 puta manje od Hrvatske. Čak i kada se na ovo poređenje dodaju prosečne zarade u konkretnim zemljama, stanovništvo Srbije se mnogo ozbiljnije ponaša od građana susednih zemalja – Hrvatska ima oko 2,5 puta veću prosečnu zaradu, a Crna Gora 1,3 puta više nego Srbija.

Turbulentne godine za čitav region

U posmatranom periodu regionalno tržište je bilo vrlo turbulentno. Tokom 2007. i većim delom 2008. godine, zemlje poput Srbije, Crne Gore, Rumunije i Bugarske, pa delom i Makedonije i Bosne i Hercegovine, su imale vrlo visok stepen privrednog rasta.

Kod Rumunije i Bugarske je rast bio rezultat pridruživanja Evropskoj Uniji i značajnih priliva stranih investicija u sve privredne grane, dok je u ostalim zemljama rast bio prvenstveno zasnovan na privatizacijama i ulaganjima u nekretnine. Navedena kretanja su uticala na povećanje mogućnosti stanovništva da se dodatno zadužuje, što se i odrazilo na rast stepena zaduženosti.

Krajem 2008. godine dolazi do oštrog udara svetske ekonomske krize, koja se u regionu najpre manifestovala krizom poverenja u banke i značajnim povlačenjem štednje stanovništva, a potom i osetnim padom privredne aktivnosti i rastom nezaposlenosti. Sve ovo je rezultiralo povećanjem neredovnih otplata kredita od strane stanovništva.

Da bi se premostio problem ekonomske krize i stanovništvu donekle pomoglo u otplati, stimulisano je dodatno zaduživanje kako kroz programe subvencionisanja kredita, tako i kroz refinansiranje postojećih i produženje roka otplate uz niže mesečne obaveze.