Akcija maloprodajnih lanaca i Vlade Srbije u kojoj su od oktobra snižene cene osnovnih životnih namirnica je, prema najnovijim podacima Republičkog zavoda za statistiku, znatno usporila rast inflacije, pre svega preko proizvoda iz grupe hrane i bezalkoholnih pića.
U odnosu na ukupne potrošačke cene sniženi artikli su uticali na to da se cene proizvoda iz iste grupe, ali druge robne marke u proseku zaustave ili čak neznatno snize kako bi „ostali konkurentni u očima racionalnog potrošača”. Međutim, kada statistiku ostavimo po strani i suočimo se sa cenama na rafovima, jasno je da nam kao kupcima, osim racionalnosti, u svakodnevnoj nabavci treba i malo više računice. Jer naše istraživanje je pokazalo da se u jednoj potrošačkoj korpi sa trideset osnovnih namirnica može uštedeti i do deset odsto, ali i da akcije, koliko god one bile isticane, često nisu garant da ćemo proći najjeftinije.
Naša korpa izabranih proizvoda je, osim osnovnih namirnica poput brašna, ulja, šećera, mleka, sadržala i pileće meso, prerađevine, sir, voće i povrće – otprilike sve ono što svako domaćinstvo u jednoj većoj kupovini nabavlja. Da bi cene bile uporedive, gramaža je kod svih trgovaca svedena na istu meru (kilogram i litar), jer se često dešava da manja pakovanja nekih proizvoda koštaju više od onih većih, a potrošači uglavnom ne obraćaju pažnju na to i ne upoređuju cene na taj način.
Nekoliko artikala poput ulja, piletine po kilogramu, šećera, brašna ili južnog voća kod svih trgovaca drži istu cenu, ali se zato na kilogramu putera može uštedeti i do 270 dinara, a u slučaju kačkavalja i 400 dinara ako posmatramo najnižu cenu, koju, recimo, ima trgovački lanac „Lidl”. Njihova korpa od 30 proizvoda je u ovom istraživanju bila najjeftinija i iznosi 10.816 dinara, iako nijedan proizvod u trenutku kupovine nije bio na sniženju. Na drugom mestu je „Idea”, u kojoj je u toku bilo sniženje čak 17 artikala, a korpa je koštala 11.458 dinara, dok je korpa u „Maksiju” iznosila 11.891 dinar i na snazi su bila dva sniženja – limuna, koji je koštao 99 dinara, i pomorandže – 129,99 dinara.
Interesantno je da se trgovci u ovom periodu poprilično utrkuju cenama voća i povrća, koje su očigledno kupcima interesantne, te se u vreme akcija južno voće može kupiti po izuzetno niskim cenama. Banane, na primer, već neko vreme imaju istu cenu u svim trgovačkim lancima. Pileći parizer, koji je tokom akcije „Bolja cena” bio istican kao najjeftinija prerađevina, više nema onu popularnu cenu i trenutno je najniža u „Ideji” (na akciji), dok je njihova redovna cena čak 100 dinara viša. Kada je reč o jajima, koja se inače nude u različitim pakovanjima, sa manje i više komada, različitih klasa, često kupci nemaju uvid u to koliko košta ova namirnica. Kada se svede na cenu po komadu, jaje je u „Lidlu” najjeftinije i košta 19,97, u „Maksiju” je 23,5, a u „Idei” 22,5 dinara. Osim maslaca i kačkavalja, u „Lidlu” je najniža cena majoneza i kečapa, ali i pilećih viršli po kilogramu.
Da podsetimo da je međugodišnji rast cena hrane u prva tri kvartala ove godine od 22,3 odsto najviše bio određen rastom cena mlečnih proizvoda (33,9%), to jest rastom cena jogurta (voćni jogurt, sa dodatkom žitarica, kefir i sl.), svežeg sira (svih vrsta) i punomasnog mleka (sa 2,8% i više mlečne masti i rokom upotrebe do 21 dan), učestvujući u ukupnoj strukturi stope rasta potrošačkih cena sa 12,4 odsto. Cene mleka i jogurta su u ovom trenutku uglavnom izjednačene u većini trgovinskih lanaca, ako ih upoređujemo po litru, s tim što su u ponudi i veća pakovanja.